یکی از روش‌های چاپی که علی‌رغم کاربرد بسیار متنوع در صنعت نساجی، هنوز جای پای محکمی در ایران ندارد، چاپ ترانسفر است. البته این وضع چندان هم دور از انتظار نیست، چرا که صنعت پوشاک به عنوان کاربری اصلی این شیوه چاپی در کشور ما جایی ندارد. در حال حاضر، هستند کارگاه‌هایی که پوشاک ایرانی را با شیوه ترانسفر ایرانی- ارزان و با کیفیتی نه چندان خوب- چاپ می‌کنند و بازار بین‌الحرمین را خالی نمی‌گذارند. بد نیست بدانید که در چنین فضایی چاپخانه‌ای در خیابان لاله‌زار نو، سال‌هاست چاپ ترانسفر را با چنان کیفیتی به دست مشتریان می‌دهد که از فروش محصولاتشان- دست کم در بازار پوشاک مرغوب- مطمئن باشند. اکبر محمودی مدیر چاپخانه محمودی، متولد سال 1316 با سابقه‌ای درازمدت در صنعت چاپ،‌ از چاپ ترانسفر یا همان عکس برگردان خودمان می‌گوید:

 

 

 

نیم قرن، با چاپ برگردان

نزدیک به پنجاه سال‌ پیش در چاپخانه لوکس (عدل فعلی) شریک بودم. آن موقع دوره‌های مختلف رنگ‌شناسی و چاپ را در مراکز اروپایی گذرانده بودم، از نمایشگاه‌های خارجی هم زیاد دیدن می‌کردم. اواسط دهه 40 بود که در اروپا با چاپ ترانسفر آشنا شدم و مقداری از مرکب آن را خریدم و به ایران آوردم. در آن زمان چاپ ترانسفر خیلی در ایران خریدار نداشت.

 فقط گاهی سفارش چاپ روکش‌های صندلی اتوبوس‌ها و کارهای اینچینی را می‌گرفتم. چاپ ترانسفر همین حالا هم 

10 سال نمی‌شود که در ایران پا گرفته.

 

صدف و خرمهره

این نوع چاپ اصالتا در انگلستان، ایتالیا و فرانسه که صنعت پوشاک در آنها خیلی اهمیت داشته و دارد، به وجود آمده و هنوز هم در این کشورها خیلی رایج است. این چاپ می‌تواند کیفیت خیلی خوبی داشته باشد و استفاده اصلی‌ آن برای چاپ فانتزی پارچه است. ولی متاسفانه در کشور ما به کیفیت ترانسفر چندان اهمیت نمی‌دهند. در کارهای بازاری به قول سعدی خرمهره را به جای صدف قالب می‌کنند.

از پله‌های مسجد بازار که پایین بروید و وارد این بازار شوید، می‌بینید کارگران با اتوی سنگینی به جان کاغذ و پارچه افتاده‌اند. آنها مشغول چاپ ترانسفر روی پارچه هستند! در بازار ترانسفر نامرغوب، رول‌های چاپ شده آماده که از چین وارد می‌شوند هم وجود دارند که مشتریان تکه تکه آنها را می‌خرند و روی پارچه برگردان می‌کنند.

چاپ ترانسفر در ایران بازار قاچاق هم دارد، یعنی پوشاکی در بازار وجود دارد که مشخص است طرح‌هایشان بدون مجوزند و در چاپخانه‌های زیرزمینی چاپ شده‌اند.

در حال حاضر می‌توانید یک روسری را در بازار تهران به قیمت 7 هزار تومان تهیه کنید. اما نباید از رنگ و روی آن انتظار چندانی داشته باشید. چون یک روسری با چاپ ترانسفر خوب که حتی مایع سفیدکننده هم روی آن بی تاثیر است، خیلی بیشتر از این‌ها هزینه برمی‌دارد.

 

 

 

اصول چاپ ترانسفر

 در چاپ ترانسفر طرح ابتدا روی یک کاغذ چاپ می‌شود و سپس به وسیله دستگاه پرس همراه با حرارت روی پارچه منتقل می‌شود. طرح را روی کاغذ می‌توان به روش افست و دیجیتال چاپ کرد که البته کیفیت کار نهایی با چاپ افست بالاتر است. نکته کار اینجاست، رنگ‌هایی که روی کاغذ چاپ می‌شوند از نظر ظاهری هیچ شباهتی به نتیجه نهایی روی پارچه ندارند. 

تخصص و مهارت خاصی لازم است که بتوان درصد رنگ‌ها را طوری پیش‌بینی کرد که با توجه به جنس کاغذ، مرکب، نوع پارچه، زمان و میزان اعمال حرارت، پس از برگردان شدن روی پارچه، بهترین جلوه را روی البسه ایجاد کرد.

بنابراین چاپ ترانسفر مهارت طراحی و آماده‌سازی خاص خود را می‌طلبد. به علاوه رنگ‌های CMYK در مرکب‌های این نوع چاپ با مرکب‌های ترکیبی سایر روش‌های چاپی متفاوت است.

در چاپ ترانسفر مرکب سایان به رنگ بنفش، ماژنتا به رنگ آلبالویی سوخته و زرد به رنگ قهوه‌ای روشن است. قدرت رنگ (پیگمنت) این مرکب‌ها هم نسبت به سایر مرکب‌ها 15 تا 17 درصد بیشتر است. به همین دلیل ترام‌ها در چاپ ترانسفر ریزتر و با فواصل زیاد از هم هستند و درصد آنها در کل خیلی پایین‌تر از روش‌های چاپی دیگر است.

برآورد صحیح درصدهای رنگ در چاپ ترانسفر، تجهیزات پیشرفته خاص خود را هم دارد، ولی متاسفانه در ایران سرمایه‌گذاری برای خرید آنها چندان میسر نیست. بنابراین تجربه رنگ‌شناسی برای دستیابی به رنگ‌های پرقدرت و درخشان در کشور ما برای چاپ ترانسفر، اهمیت بسیار زیادی دارد.

 

ویژگی‌های کاغذ خوب برای

 چاپ ترانسفر 

کاغذی برای چاپ ترانسفر مناسب است که مرکب در آن کمتر نفوذ کند و به خوبی روی پارچه برگردد. هر چه بافت کاغذ تراکم بیشتری داشته باشد، مرکب را بهتر پس می‌دهد و هر چه پوک‌تر باشد، مرکب را بیشتر به خود جذب می‌کند و در نتیجه انتقال ضعیف‌تری روی پارچه انجام می‌دهد.

قدیم‌ترها کاغذ ژاپنی مخصوص ترانسفر در بازار وجود داشت که کیفیت خیلی خوبی می‌داد، اما الان کاغذ مناسب خیلی سخت پیدا می‌شود. البته نوعی کاغذ کره‌ای در بازار هست که به نسبت کیفیت خوبی دارد.

 

دشواری تهیه مواد اولیه

در شرایط تحریم و افت ارزش ریال، تهیه مرکب و کاغذ خوب برای چاپ ترانسفر خیلی مشکل است. مرکب‌های خوب ترانسفر باید از اروپا خریداری شوند که البته قیمت آنها خیلی بالاست. در حال حاضر مرکب‌های چینی و ترکیه‌ای هم در بازار هستند که کیفیت مناسبی ندارند و باید به مقدار زیادتر از معمول مصرف شوند.بسته بندی

برای کاغذ هم همین مشکلات را داریم و بازار پر است از انواع کاغذ نامرغوب. حتی بعضی‌ها از کاغذ ایرانی استفاده می‌کنند.

در مجموع چاپ ترانسفر اگر قرار باشد با کیفیت قابل قبول انجام شود، پرهزینه است. چون علاوه بر کاغذ و مرکب خوب، جنس پارچه هم باید از الیاف عالی و تا حد ممکن الیاف مصنوعی باشد که به خوبی رنگ را به خود بگیرد.

به همین خاطر معمولا سفارش چاپ ترانسفر برای چاپخانه ما- که به کیفیت اهمیت زیادی می‌دهد- چندان زیاد نیست. اکثر تولیدکنندگان ایرانی ترجیح می‌دهند پوشاک ارزان‌تری را به بازار بدهند. اگرچه این اواخر که شرایط واردات سخت شده،‌ بعضی تولیدکنندگان ایرانی هم به تولید با کیفیت، نزدیک به محصولات خارجی،‌ روی آورده‌اند که سفارشات آنها به ما ارجاع می‌شود.چاپ کاتالوگ